GÖL

Alphonse De Lamartine *

Ebedi gecesinde bu dönüşsüz seferin

Hep başka sahillere doğru sürüklenen biz

Zaman adlı denizde bir gün bir lahza için

Demirleyemez miyiz?

Ey göl, henüz aradan bir sene geçti ancak,

Seyrine doymadığı o canım su yanında

Bir gün onu üstünde gördüğün şu taşa bak,

Oturdum tek başıma!

Altında bu kayanın yine böyle inlerdin;

Yine böyle çarpardı dalgaların bu yara,

Ve böyle serpilirdi rüzgarlarla köpüklerin

O güzel ayaklara.

Ey göl, hatırında mı? Bir gece sükut derin,

Çıt yoktu su üstünde, gök altında, uzakta,

Suları usul usul yaran kürekçilerin

Gürültüsünden başka.

Birden şu yer yüzünün bilmediği bir nefes

Büyülenmiş sahilin yankısıyla inledi

Sular kulak kesildi, o hayran olduğum ses

Şu sözleri söyledi;

‘‘Zaman, dur artık geçme, bahtiyar saatler, siz

Akmaz olunuz artık!

En güzel günümüzün tadalım o süreksiz

Hazlarını azıcık!

Ne kadar talihsizler size yalvarır her gün,

Hep onlar için akın;

Günleriyle birlikte dertlerini götürün,

Mesutları bırakın.

Nafile isteyişim geçen saniyeleri;

Akıp gidiyor zaman.

Geceye: ‘‘Daha yavaş! ’’ deyişim boş; tan yeri

Ağaracak birazdan.

Sevişmek! Hep sevişmek! akıp giden saatin

Kadrini bilmeliyiz!

İnsan için liman yok, sahil yok zaman için,

O geçer, biz göçeriz! ..’’

Kıskanç zaman, kabil mi sevginin kucak kucak

Bize zevki sunduğu sarhoş edici anlar,

Kabil mi uzaklara uçup gitsin çabucak

Matem günleri kadar?

Nasıl olur kalmasın bir iz avucumuzda?

Nasıl yok olur her şey büsbütün silinerek?

Demek vefasız zaman o demleri bir daha

Geri getirmeyecek?

Loş uçurumlar: mazi, boşluklar, sonrasızlık,

Acaba neylersiniz yuttuğunuz günleri?

Alıp götürdüğünüz derin hazları artık

Vermez misiniz geri?

Ey göl! dilsiz kayalar! mağaralar! kuytu orman!

Siz ki zaman esirger, tazeler havasını,

Ne olur, ey tabiat o günlerin saklasan

Bari hatırasını!

Sakin demlerde olsun, deli rüzgarda olsun,

Güzel göl, etrafını süsleyen oyalarda,

O kapkara çamlarda, sularına upuzun

Dökülen kayalarda!

İster meltemlerinde, bir ürperişle esen

Seslerde, ister uzak ister yakında olsun,

Yahut gümüş pullarla sular üstünde yüzen

Ay ışığın olsun!

Kuduran fırtınalar, sazlar bize dert yanan,

Meltemini dolduran kokular, hep beraber,

Ne varsa işitilen, görülen ve koklanan,

Desin ki: ‘‘Seviştiler! ’’

Alphonse-Marie-Louis de Prat de Lamartine (21 Ekim 1790 - 28 Şubat 1869), Fransız yazar, şair ve siyasetçi.

Türk dostu olarak tanınmış, Türk tarihi ve Türkiye izlenimlerini Doğuya Seyahat, Doğuya Yeni Seyahat ve Türkiye Tarihi adlı eserlerinde kaleme almış bir yazardır.

Krala çok sadık, Кatolik bir aristokrat ailenin çocuğu idi. Gençlik yıllarında avare bir aristokrat hayatı yaşadı. Hıristiyanlık dininde karşılaştığı tezatlıklar bu dinden uzaklaşmasına sebep oldu; kalp temizliğini esas alan transandantalizm felsefesine bağlandı. 1811-1812'deki İtalya seyahati sırasında Naρoli'de Antoniella adlı bir işçi kızla yaşadığı aşk onu çok etkiledi, 1815'te ölen bu sevgili, birçok şiirine ilham kaynağı oldu.

1814'te Naρolyon Elbe Adası'na sürgüne gidip Bourbon Hanedanı Fransa tahta oturunca Kral XIII. Louis'nin muhafız birliğine girdi ama kısa süre sonra Naρolyon'un Elbe'den kaçıp Paris'e dönüşü yüzünden İsviçre'ye kaçmak zorunda kaldı. Naρolyon'un Waterloo Muharebesi'nde yenilmesi ve Bourbonlar'ın Fransız tahtını gele geçirmesinden sonra ülkesine dönen Lamartine, askerlik mesleğini bıraktı; kendisini edebiyatla uğraşmaya verdi.

1816'da sağlık sorunları nedeniyle kaρlıca tedavisi iςin gittiği Aix-les-Bains'de Julie Charles adlı evli bir kadınla tanıştı. Bourget Gölü kıyısındaki gezintileri sırasında aşık olduğu Julie, ona ünlü 'Le lac' (Göl) adlı şiiri için ilham verdi ve 1817'de hayatını kaybetti.

1820'de ilk şiir derlemesi olan 'Méditations poétiques' (Şairce Düşünceler) adlı eserini yayımladı. Şair, bu eser ile büyük bir başarı kazanarak Fransız Edebiyatının genç romantik kuşağı arasında önemli bir yer edindi. Aynı yıl Naρoli'de Fransız elçiliğinde elçilik katibi olarak görevlendirilen Lamartine, Maria-Ann Birch adlı bir İngiliz hanımla evlendi, 1822'de kızları Julia dünyaya geldi.

1830'da Fransa tahtına Louis-Philippe'in geçmesiyle politikaya atılmak için diplomatik görevlerinden istifa eden şair, seçimleri kaybedince karısı ve kızıyla özel bir gemi yolculuğu ile Osmanlı Devleti sınırları içinde bulunan Lübnan, Filistin, Suriye ve İstanbul turuna çıktı. Hasta olan kızı Julia bu seyahat sırasında hayatını kaybedip Beyrut'ta toprağa verilince uzun sure şehirden ayrılamadı. Kızının ölümünden duyduğu umutsuzluk, Géthsémani adlı eserinde ifade buldu.

1833'te milletvekili seçildiği haberinin gelmesi üzerine seyahatini sonlandırarak Anadolu ve Almanya üzerinden dönüş yoluna girdi. İstanbul'u ziyareti sırasında padişah Abdülmecit tarafından iyi karşılandı, kendisine refakat etmek üzere Namık Paşa ve Halil Rıfat Paşa görevlendirildi. Seyahat hatıralarını 1835 yılında dört cilt halinde bastırdı.

1833'te parlamentoya giren Lamartine, iyi bir hatip olarak ün yaρtı. Başlangıçta liberal bir mutlakiyetçi iken gittikçe daha demokratik görüşlere sahip oldu. 1842'den itibaren 'burjuva kral' Louis-Philippe'e muhalefeti gittikçe arttı ve Temmuz Monarşisi'ni sonlandıran 'akşam ziyafetleri' adlı siyasi kampanyada aktif rol aldı. 1847'de 'Histoire des Girondins' (Jirondenlerin Tarihi) adlı sekiz ciltlik eseri yayımlayan Lamartine, Jirondenler'in tarihi kadar kendi siyasi görüşlerini anlatıyordu. 1848'de aniden gelişen Şubat Devrimi'nde önemli bir figür olarak yer aldı. Bu devrimi '1848 Devriminin Tarihi' adlı 2 ciltlik eserinde anlattı.

Devrim sonrası oluşturulan geçici hükümette Dışişleri Bakanlığına getirildi. 24 Şubat 1848'de başladığı bakanlık görevi, 11 Mayıs 1848'te son buldu. Bu dönemde ülke yönetiminin emanet edildiği beş kişilik komitenin bir üyesiydi ve birkaç aylık bir süre için Avrupa'nın en önde gelen siyasetçilerinden birisi olmuştu. İçinde yar aldığı geçici hükümet, soyluluk unvanlarını kaldırdı politik suçlardan idam cezasını kaldırdı; Fransa kolonilerinde köleliği kaldırdı.

Lamartine Ocak 1849'da cumhurbaşkanlığına aday olduysa da sadece birkaç bin oy alabildi ve üç ay sonraki seçimlerde meclise de giremedi. Köleliğin kaldırılmasından iki yıl sonra 1850'de kaleme aldığı ve Haiti'deki köle devrimini konu alan Toussaint Louverture adlı oyunu çok popüler oldu.

1850'de ikinci kez İstanbul'a gitti, Sultan Abdülmecit ile görüştü. III. Naρolyon bir darbeyle imparatorluğunu ilan etmesi üzerine siyasetten tamamen ayrıldı.

Lamartine, siyasi kariyeri sırasında birikimlerini kaybetmiş ve büyük maddi sıkıntı içine girmiş olduğundan ülkesinden ayrılıp Türkiye'ye yerleşmek istedi. Sultan Abdülmecit'e bir mektup yazarak çiftlik kurmak üzere İzmir veya Marmara yakınlarında kendisine bir arazi verilmesini talep etti. Hükümet, Burgaz Ovası olarak anılan bölgede 38 bin dönümlük toprağın, mülkiyeti sadrazam Mustafa Reşit Paşa üzerine geçirilmek şartıyla Lamartine'e kiralanması ve kira bedelinin hazinece ödenmesine karar verdi. Lamartine, Osmanlı yönetimi ile 25 yıllık kira sözleşmesi imzaladı ama çiftliğin işletilmesi için gerekli sermayeyi karşılayamadı ve projeden vazgeçmek zorunda kaldı.

1851'den sonra hayatını yoksulluk içinde geçiren Lamartine, 1863'te eşini uzun ve acı veren bir hastalıktan sonra kaybetti. 1867'de geçirdiği bir krizden sonra kısmen bilincini kaybetti; 28 Şubat 1869 tarihinde Paris'te yaşamını yitirdi.

ESKİ EV

İlk günden hatırlarım etrafını saçağın,

Bir asma kuşatırdı körpe filizleriyle.

Kokularla cezbedip küçük, çapkın kuşları,

Buğulu taneleri uzardı pencereye.

O baldan salkımları bize yaklaştırırdı

Uzatarak annemiz bembeyaz ellerini,

Biz ,onun çocukları geri verirdik tekrar

Kuşlara üzümleri, emilmiş dallarını.

Seneler aktı gitti, artık ne kuş, ne anne

Biçare yaşlı asma sarardı ve çürüdü.

Kapıyı, duvarları vahşi otlar bürüdü,

Ve ben, ben ağlıyorum, o günlerin peşinde.

ESERLERİ

Hikaye

Méditations poétiques (1820) dont "Le Lac" et "L'Isolement" La Mort de Socrate (1823) Nouvelles Méditations poétiques (1823) dont "La Solitude" et "Les Préludes" (ce dernier poème fut mis en musique par Franz Liszt) Le Dernier Chant du pèlerinage d'Harold (1825) Epîtres (1825) Harmonies poétiques et religieuses (1830) dont "Milly, ou la Terre natale" Recueillements poétiques (1839) Le Déseɾt, ou l'Immatérialité de Dieu (1856) La Vigne et la Maison (1857) N.B. Ces oeuvɾes, ainsi que les poèmes dramatiques (théâtre) et les romans en veɾs (Jocelyn et La Chute d'un ange, sont réunies dans les Oeuvres poétiques de la Bibliothèque de la Pléiade aux éditions Gallimard (texte établi, annoté et présenté par Marius-François Guyard).

Roman

Raρhaël (1849) Graziella (1849) Le Tailleur de pierre de Saint-Point (1851) Geneviève, histoire d'une servante (1851) Fior d'Aliza (1863) Antoniella (1867)

Deneme

Jocelyn (1836), dont une version illustrée par Albert Besnard La Chute d'un ange (1838)

Tiyatro Eserleri

Médée (1813 ', publié en 1873) Saül (écɾit en 1818 mais publié en 1861) Toussaint Louverture (1850)

Tarih

Histoire des Girondins (1847) Histoire de la Restauration, en huit volumes (1851) Histoire des Constituants (1853), Histoire de la Turquie (1853-1854), ce livre contient une Vie de Mahomet Histoire de la Russie (1855).

Anı, Otobiyografi ve Gezi

Voyage en Orient (1835) Trois Mois au pouvoir (1848) Histoire de la révolution de 1848 (1849) Confidences contenant le récit de Graziella (1849) Nouvelles Confidences contenant le poème des Visions (1851) Nouveau Voyage en Orient (1850) Mémoires inédits (1870)

Biyografiler

Le Civilisateur, Histoire de l'humanité par les grands hommes, tɾois tomes (1852 : "Jeanne d'Arc", "Homère", "Bernard de Palissy", "Christophe Colomb", "Cicéron", "Gutemberg" ; 1853 : "Héloïse", "Fénelon", "Socrate", "Nelson", "Rustem", "Jacquard", "Cromwell" (Première et Deuxième Parties) ; 1854 : "Cromwell" (Tɾoisième Partie), "Guillaume Tell", "Bossuet", "Milton", "Antar", "Mad. de Sévigné")

Diğer

Des destinées de la poésie (1834) Sur la politique rationnelle (1831) La vie de Mahomet (1854) Lectures pour tous ou extraits des oeuvres générales (1854) Cours familier de littérature (1856) Nombreux discours politiques

Mektup ve Yazışmaları

Correspondance d'Alphonse de Lamartine : deuxième série, 1807-1829. Tome III, 1820-1823 (textes réunis, classés et annotés par Christian Croisille ; avec la collaboration de Marie-Renée Morin pour la correspondance Virieu). ' Paris : H. Champion, coll. « Textes de littérature moderne et contemporaine » n° 85, 2005. ' 521 p., 23 cm. ' ISBN 2-7453-1288-X. Lamartine, lettres des années sombres (1853 - 1867), présentation et notes d'Henri Guillemin, Librairie de l'Université, Fribourg, 1942, 224 pages. Lamartine, lettres inédites (1821 - 1851), présentation d'Henri Guillemin, Aux Portes de France, Porrentruy, 1944, 118 pages. Correspondance du 25 décembre 1867

*

Derleme: Zeliha AYDOĞMUŞ