Erich Fromm - Karen Horney Kişilik Kuramları

Erich Fromm

Erich Fromm, Almanya'da, sosyoloji ve psikoloji eğitimi gördükten sonra, psikanaliz alanında eğitim almıştır. Kültür süreçleri ve toplumsallaşmaya önem verdiği için, sosyal çalışma açısından görüşleri anlamlıdır. Sosyal çalışmada, çevresiyle birlikte kişi odağı içinde, kültürel süreçler ve toplumsallaşma, incelenen mesleki alanlardır.

Fromm'a göre, insan tarihsel ve bireysel gelişim süreci içinde, geliştikçe kendini yalnız ve soyutlanmış hisseder. Bu durum kaygı yaratır. Kişi egemen olma, yok etme, robotlaşma gibi savunma düzeneklerini kullanarak kaygıdan kurtulmaya çalışır. Fromm, kişilik gelişmesinde kültürlenmeye ve toplumsallaşmaya önem vermiştir (Köknel, Ö. Özuğurlu, K. Aytar Bahadır, G., 1993).

Karen Horney

Karen Horney, Freud'un analitik kuramı paralelinde bir süre çalıştıktan sonra, kendi kuramını oluşturmuştur. Horney oluşturduğu kuramında, kişilik ve davranış oluşumunda, kültür ve toplumsal çevreye öncelik tanımıştır. Bu yönü ile Horney'in kuramı, sosyal çalışma açısından, mesleki uygulama yönüyle anlamlıdır.

Horney, çocuğun doğduğu andan başlayarak yabancı, düşman bir dünya karşısında, yalnız, yardımcısız ve çaresiz olduğunu bu durumdan kaygı duyduğunu ileri sürmüştür. Bu kaygıya "temel kaygı" adını veren Horney, bunun çocukluk döneminden başlayarak kişilik bütünlüğü üzerinde etkili olduğunu ileri sürer. Horney temel kaygının gelişmesinde en önemli etken olarak kusurlu anne-baba tutumlarını göstermiştir. Bu tutumları aşırı koruyucu, başat, rededici, ürkütücü, tutarsız vb. anne-baba tutumları şeklinde ayırarak incelemiştir. Ailenin ve çevrenin ilgisiz, soğuk, yetersiz ve tutarsız davranması sonucu çocukta çevreye karşı saldırgan ve düşmanca duygular uyanır. Temel kaygıdan kurtulmak için, sevgi, boyun eğme, içe dönme, güçlü olma gibi davranış biçimleri ortaya çıkar (Köknel, Ö. Özuğurlu, K. Aytar Bahadır, G., 1993).

Horney'in anne + çocuk ve çevre arasındaki ilişkiler hakkında geliştirdiği kuramı, istismar konularına açıklık sağlayıcıdır. Geliştirilen kavramlar, istismar bulguları açısından da anlamlıdır.

Freud uygunculuğundan (ortodoksi) uzaklaşarak Adler psikolojisindeki bazı kavramları özümleyen Horney'in S. Freud'le olan anlaşmazlığı kadın cinselliği konusunda ortaya çıkar. Horney, Freud'ün kadındaki penis arzusu kavramını eleştirir. Libido gelişimiyle ve nevrozlarla ilgili Froudçu kuramları bir yana iterek kültür ve çevrenin bu görüngülerin oluşmasındaki rolü üzerinde durur (Gürün, 1991).

Ekleyen : Aysu AFYONLU