Cyrano de Bergerac

Aycan AYTORE
11 Şub
3 dakikada okunur

AYCAN AYTORE

*

Bugün ilginç bir yazardan, adı gerçekten yaşamış bir insanla ve yaratıcı metin kahramanının bileşkesi olan gerçek bir efsaneden söz edeceğiz.

Cyrano de Bergerac,(6 Mart 1619 – 28 Temmuz 1655), Fransız romancı, oyun yazarı, şair, mektupçu ve düellocu silahşordur.

İlginç bir yazar, çok yönlü bir insan ve Puşkin gibi müthiş bir silahşör, saray silahşörü bir asker, kılıçla galip gelmediği kavga yok, üstüne üstlük son düellosunda öldürülen Puşkin gibi bir talihsiz de değil, ama o, onlarla meşhur olmamış, günümüze kadar yaşamasını eserlerine ya da şahsi ününe borçlu değil, şöhretini kahramanı olduğu bir kitaba borçlu. Ölümünden sonra yaklaşık 250 yıl sonra Edmond Rostand'ın 1897'de yazdığı aynı adlı eserine...

İlginçtir ki gerçekten yaşamış bu insan kitaplarıyla, şiirleriyle değil, bugün bir roman kahramanı gibi hakkında yazılmış bir eserle, en çok Edmond Rostand'ın dikkat çeken draması Cyrano de Bergerac'ın(1897) adlı eseriyle tanınır ve ilham kaynağı olarak bilinir.

Bu oyun, Cyrano'nun hayatından izler taşımakla birlikte aynı zamanda hayal gücü ve mitolojiye dayanan kurgusal öğeler içermektedir.

Tam adı Hercule-Savinien de Cyrano de Bergerac'tır

Cesur ve yenilikçi bir yazar olan Cyrano de Bergerac, çalışmalarıyla 17. yüzyılın ilk yarısında libertin edebiyatının* bir parçası olmuştur.

"Libertin," özgürlükçü anlamına gelen Liberter ile karıştırılmamalıdır. Libertin sözcüğünün Türkçeye çevrimi ÇAPKIN: Evet, hovarda, karşı cinsi baştan çıkaran... gibi anlamları var. Ne var ki bizi asıl ilgilendiren böyle bir edebi akım hatta felsefe anlayışı .

Aslında çağımızın baskın siyasi ideolojisi olan liberalizmle de sıkı bağları, daha doğrusu hedonizm ve liberalizmin aşırı bir biçimi olan bu ilginç felsefeyle ilgili birkaç söz etmeden geçmeyelim.

Bir libertin ya da ÇAPKIN, sorumluluk veya cinsel kısıtlamalar gibi çoğu ahlaki ilkeyi sorgulayan ve bunlara meydan okuyan bir kişidir ve genellikle bu özellikleri gereksiz, istenmeyen veya kötü olarak ilan eder. Bir çapkın, özellikle daha geniş toplum tarafından gözlemlenen kabul edilmiş ahlaki değerleri ve davranış biçimlerini görmezden gelen ve hatta reddeden kişidir. Çapkınların değerleri ve uygulamaları topluca özgürlükçülük veya özgürlükçülük olarak bilinir ve bu nedenle liberalizmin aşırı bir biçimi olarak tanımlanır. Çapkınlar fiziksel zevklere, yani duyular yoluyla deneyimlenenlere değer verirler. Bir felsefe olarak libertinizm, 17., 18. ve 19. yüzyıllarda, özellikle Fransa ve Büyük Britanya'da yeni bulunan taraftarlar kazandı. Bunlar arasında dikkate değer olanlar John Wilmot, 2. Rochester Kontu ve Marquis de Sade idi.

İşte bizim gerek yaşamıyla gerekse yaptıklarıyla ilginç yazarımız Cyrano de Bergerac, çalışmalarıyla libertin edebiyatının bir parçası olacaktır.

GERÇEK

YAŞAMI

Savinien Cyrano de Bergerac 1619 yılında Paris'te doğdu. Babası Abel de Cyrano, Paris Parlamentosu avukatıydı. Cyrano de Bergerac soyadı, ailesine 1582 yılında Mauvières ve Bergerac şatolarının satın alınmasıyla geçmiştir. Ancak, 1636 yılında bu malikâneler elden çıkarıldığı hâlde aile, soyadını kullanmaya devam etmiştir. Bu nedenle Cyrano de Bergerac olarak tanınmıştır. Ailesinin soylu unvanı ve geçmişi, Cyrano de Bergerac'ın hayatında önemli bir rol oynamıştır.

Cyrano de Bergerac, yakın arkadaşı Henri Lebret ile birlikte Muhafız Alayı silahşoru olarak görev yapmıştır. Ancak, 22 yaşında iken önce tüfekle, sonra da kılıçla ciddi şekilde yaralanmıştır. Bu yaralanma sonrasında harp sanatıyla ilgilenmeyi bırakarak, 1640 yılından itibaren edebiyat ve felsefeye yönelmiştir. Cyrano de Bergerac, en ünlü eserlerinden biri olan "Ay Devletleri ve İmparatorlukları"nı muhtemelen 1642-1649 yılları arasında kaleme almıştır. Ayrıca, "Güneş Devletleri ve İmparatorlukları" adlı eseri ise 1650-1655 yılları arasında yazılmıştır. 1654 yılında ise bir hastalık ya da bir saldırı sonucunda sağlık sorunları yaşamış, hâlsiz düşmüştür. Kendini toparlayamayarak kuzeninin evine yerleşmiştir. Cyrano de Bergerac, uzun süren bir hastalık sonucunda 1655 yılında kuzeni Pierre de Cyrano'nun evinde, yakın arkadaşı Lebret ve sevdikleri arasında 36 yaşında ölmüştür.

Cyrano de Bergerac'ın eserleri, ölümünden sonra yakın arkadaşlarının çabalarıyla yayımlanmış ve edebî dünyada iz bırakmıştır. Bu eserler, onun hayal gücünü, zekâsını ve edebî dehasını sergileyen önemli yapıtlardır. Cyrano de Bergerac, kendine özgü tarzıyla edebiyat dünyasında unutulmaz bir isim olarak anılmaktadır.

Ne var ki asıl ününü aşağıda filmini izleyeceğiniz kurgusal bir yapıt olan Edmond Rostand'ın 1897'de yazacağı Cyrano de Bergerac adlı kitabın başkahramanı olarak yapacaktır. Bu kitap Bergerac'ın yaşamından izler taşısa da hayal gücü ve kurgusal öğeler taşır.

Filmi izlemenizi şiddetle tavsiye ederiz.

Resme tıklayın.