Şimdi Orada Bir Başkomutan ve Askerlerinin Heykelinin Gölgesinde Tutsak Düşmüş Dev Bir Ulusun Kanıyla Hakettiği Özgürlük Beratı Var!

Aycan AYTORE

*

MEÇHUL ASKER ANITI

Dumlupınar'daki Meçhul Asker Anıtı, Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi'nin son savaşı olan Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın ardından, iki yıl sonra 30 Ağustos 1924 tarihinde temeli atılmış ve 30 Ağustos 1929 tarihinde ziyarete açılmıştır.

30 Ağustos 1924'te "Meçhul Asker" anıtının açılışında ATATÜRK ve EŞİ LATİFE HANIM

Anıtın Teması:

Mustafa Kemal Paşa'nın katılımıyla oluşturulan tema, şehit askerlerin anısını yaşatmayı amaçlar: Savaş alanında toprağa karışmış bir şehit tek eliyle sancağı tutmaktadır. Minnettar olduğumuz askerlerimizin hepsini temsilen "meçhul asker" olarak anılmasını ister.

Proje hazırlanmış ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nin ikinci yıl dönümünde, Dumlupınar, Zafertepe, Çalköy'de yapılacak törenle temelinin atılması kararlaştırılmıştır.

30 Ağustos 1924'te, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa, eşi Latfe Hanım ve Genelkurmay Başkanı Kazım Paşa'nın (Karabekir) katılımıyla anıtın temeli atılır.

Anıtın açılışında konuşan Atatürk önce KURTULUŞ SAVAŞINA ve BAŞKOMUTAN OLUŞUNA değinir:

“Beni milletim, Türk milleti, güvenine layık görerek bu hareketlerin başında bulundurdu” der.

DUMLUPINAR Çalköy’e (1922 Ağustos) gelebilmek için yalnız Sakarya’dan (1921 Ağustos) başlayarak harcanan zamanın tam bir yıl olduğuna ama bu sürenin çok görülmemesi gerektiğine işaret eder.

“Meydan savaşı… iki ordunun çarpışması değildir; milletlerin çarpışmasıdır. Meydan savaşı milletlerin bütün varlıklarıyla, ilim ve fen sahasındaki dereceleriyle, ahlaklarıyla, kültürleriyle … çarpıştığı bir sınav sahasıdır. (…) Yenilen taraf milletçe ve memleketçe, bütün maddi ve manevi varlığı ile yenilmiş olur."

...

"Hiç şüphe etmemelidir ki, yeni Türk Devleti'nin temeli burada atıldı. Ebedi hayatı burada taçlandırıldı, bu sahada, bu semada dolaşan şehit ruhları devletimizin ebedi muhafızlarıdır.

Burada temelini attığımız Şehit Asker Anıtı işte o ruhları, o ruhlarla beraber Gazi arkadaşlarını, fedakâr ve kahraman Türk milletini temsil etmektedir. Bu Anit Türk Vatanına göz dikenlere Türk'ün 30'Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, savletini, kudret ve iradesindeki siddeti hatırlatacaktır,"

diyecektir.

Mimar Hikmet ve Taşçı Kadri tarafından yapımı üstlenilen anıt 1927'de törenle açılır.

Ne var ki ANITın hikayesi burda bitmez.

1964'te sözde yerine yeni bir anıt yaptırmak için ATATÜRK'ün yaptırdığı anıt yıkılır ne var ki aradan 15 yıl geçtiği halde yerine yeni bir anıt yapılmaz. Aslının söküm sırasında bir çok orjinal parçası kaybolan anıt depoda çürümeye terk edilir.

1979 yılında Tümgeneral Ali Özveren tarafından üst makamlardan alınan izinle depodan çıkartılıp, onarılan anıt, bu kez Berberçamı Tepesi’ne yerleştirilmiş ve 30 Ağustos 1979’da tekrar ziyarete açılmıştı. Birinci Ulusal Mimarlık Akımı tarzında tasarlanmış ve inşa edilmiş olan anıtın bronz olan bayrağı orijinal halinin aksine sonradan boyanmıştır.

Şehit Sancaktar Mehmetçik Anıtı olarak da bilinen anıt, Kütahya'nın Altıntaş ilçesine bağlı Zafertepe Çalköy yakınlarında yer almaktadır.

BÜYÜK TAARUZ ANITI

AFYON, Sinanpaşa'da Şehitlik

Büyük Taarruz Şehitliği, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Türk ordusunun Yunan kuvvetlerine karşı başlattığı Büyük Taarruz sırasında şehit düşen 275 subay ve 2150 erin anısına inşa edilmiş bir şehitliktir.

Şehitlikteki mezar taşları temsilidir. Toplamda 500 kişinin mezarı vardır. Mezar taşlarının üzerinde ölen kişilerin ismi, nereli oldukları, doğum tarihi ve ölüm yaşları yazmaktadır.

Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk'ün anıtı

Şehitlik içerisinde Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk isimli Atatürk'ün Kocatepe'deki bir anını simgeleyen anıt bulunur. Anıtta heykeltıraş Tankut Öktem tarafından yapılan bir heykel vardır. Heykelin alt kısmındaki mermerde savaşa katılan birliklerin ve komutanların isimleri ve Atatürk'ün sözlerinden alıntılar yer alır.

Heykelin iki yanında şehitleri simgeleyen kabartma bulunmaktadır.