Ahmet Hamdi Tanpınar

Aycan AYTORE

*

BURSA'DA ZAMAN

*

Bursa'da eski bir cami avlusu,

Küçük şadırvanda şakırdayan su.

Orhan zamanından kalma bir duvar...

Onunla bir yaşta ihtiyar çınar

Eliyor dört yana sakin bir günü.

Bir rüyadan arta kalmanın hüznü

İçinde gülüyor bana derinden.

Yüzlerce çeşmenin serinliğinden

Ovanın yeşili göğün mavisi

Ve mimarilerin en ilahisi.

Bir zafer müjdesi burda her isim:

Sanki tek bir anda gün, saat, mevsim

Yaşıyor sihrini geçmiş zamanın

Hala bu taşlarda gülen rüyanın

Güvercin bakışlı sesszilik bile

Çınlıyor bir sonsuz devam vehmiyle.

Gümüşlü bir fecrin zafer aynası,

Muradiye, sabrın acı meyvası,

Ömrünün timsali beyaz Nilüfer,

Türbeler, camileri eski bahçeler,

Şanlı hikayesi binlerce erin

Sesi nabzım olmuş hengamelerin

Nakleder yadını gelen geçene.

Bu hayalde uyur Bursa her gece,

Her şafak onunla uyanır, güler

Gümüş aydınlıkta serviler, güller

Serin hülyasıyla çeşmelerinin.

Başındayım sanki bir mucizenin,

Su sesi ve kanat şakırtısından

Billur bir avize Bursa'da zaman,

Yeşil Türbesini gezdik dün akşam,

Duyduk Bir musikî gibi zamandan

Çinilere sinmiş Kur'an sesini.

Fetih günlerinin saf neşesini

Aydınlanmış buldum tebessümünle.

İsterdim bu eski yerde seninle

Başbaşa uyumak son uykumuzu,

Bu hayal içinde... ve ufkumuzu

Çepçevre kaplasın bu ziya, bu renk,

Havayı dolduran uhrevi ahenk.

Bir ilah uykusu olur elbette

Ölüm bu tılsımlı ebediyette

Belki de rüyası büyük cetlerin,

Beyaz bahçesinde su seslerinin.

Ahmet Hamdi Tanpınar

*

Şair, yazar

Doğum tarihi ve yeri: 23 Haziran 1901, İstanbul

Ölüm tarihi ve yeri: 24 Ocak 1962, İstanbul

1- Hayatı

Kadı Hüseyin Fikri Efendi'nin oğlu olarak 1901 yılında İstanbul'da dünyaya gelen Tanpınar, Baytar Mektebi'ni bırakarak girdiği Darülfünun-ı Osmani'nin (Bugünkü İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi'nden 1923'te mezun olduktan sonra Konya, Erzurum ve Ankara'da ki liselerde öğretmenlik görevinde bulunmuştur.

Gazi Eğitim Enstitüsünde edebiyat dersleri verdikten sonra 1933 de İstanbul'da Kadıköy Lisesi'nde edebiyat öğretmenliği yapan şair, Güzel Sanatlar Akademisi'nde sanat tarihi ve estetik dersleri vermiştir. 1939'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde yeni kurulan Türk Edebiyatı Kürsüsü profesörlüğüne getirilmiş.

1942 ara seçimlerinde CHP'den Maraş Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne girmiştir. Daha sonra milli eğitim müfettişliği görevinde bulunan şair, Güzel Sanatlar Akademisinde tekrar derse girmeye başlamış, 1949'da da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne dönmüş, görevdeyken 24 Ocak 1962'de İstanbul'da yaşamını yitirmiştir.

Altın Kitap" dergisinde yayınlanan "Musul Akşamları" şiiriyle duyuran şair, Dergah, Milli Mecmua, Hayat, Görüş, Ülkü, Varlık, Oluş, Kültür Haftası ve Aile dergilerinde hece vezniyle yazdığı ilk şiirler, imge zenginliklikleri ve müzikal nitelikleriyle dikkat çeker.

2- Edebi Kişiliği

Musiki, his ve hayal ağırlıklı şiirler yazan şair, imge zenginlikleri ve müzikal nitelikleriyle dikkat çekmeyi başarmıştır. Diğer hececilerden farklı bir estetik arayışında olan şair, kendine özgü bir sözcük ve kavram dünyası yaratmaya çalışmıştır. İçe dönük bir bakışla doğa ile iletişim kurmaya çalışmış, zaman kavramı üzerinde sıkça durmuştur.

Roman ve öykülerinin başkişilerinde kendi iç dünyasını yansıtan Tanpınar genelde kişilerin ruhsal çöküntüsünü, yaşamın gerçeklerinden çok iç benliklerine sığınışlarını sergilemiş, sık sık düşüncelerine yer vererek yaşadığı ızdırapları, umutlarını, özleyişlerini ve aşklarını dile getirmiştir.

3- Eserleri

• Şiir:

  • Bütün Şiirleri (1976-1981)

• Roman:

  • Mahur Beste (tefrika 1944 - basım 1975)

  • Huzur (1949-1983)

  • Sahnenin Dışındakiler (tefrika 1950- basım 1973)

  • Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961-1977)

  • Ay'daki Kadın (ölümünden sonra 1987)

• Öykü:

  • Abdullah Efendi'nin Rüyaları (1943-1983)

  • Yaz Yağmuru (1955-1983)

  • Hikayeler (Kitaplaşmayan iki hikayesiyle birlikte tüm öyküleri, 1983)

• Deneme:

  • Beş Şehir (1946-2001)

  • Yaşadığım Gibi (1970-1977)

• Araştırma - İnceleme:

  • Tevfik Fikret (1937-1944)

  • Namık Kemal (1942)

  • Edebiyat Üzerine Makaleler (1969-1977)

  • Yahya Kemal (1940-1982)

  • 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (Ancak birinci cildini tamamlayabildi, 1942-1985)

    
    

4- Hakkında Yayımlanmış Eserler

• Tanpınar'ın Şiir Dünyası, Mehmet Kaplan (İÜ Edebiyat Fak. Yay.,1964; ikinci basım, Dergâh Yay.,1983)

• Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Mektupları, Zeynep Kerman (1974; genişletilmiş ikinci basım, 1992)

• Ahmet Hamdi Tanpınar'dan Seçmeler, Enis Batur (YKY, 1992)

• Boşluğa Açılan Kapı, Haluk Sunat (Bağlam, 2004)

• "Bir Gül Bu Karanlıklarda" Tanpınar Üzerine Yazılar. Hazırlayanlar: Abdullah Uçman, Handan İnci. Kitabevi, 2002.

• Günlüklerin Işığında Tanpınar'la Başbaşa Hazırlayanlar: Zeynep Kerman, İnci Enginün. Dergâh Yay., 2007.

• Ahmet Hamdi Tanpınar Hazırlayan: Ümit Meriç. Ufuk Kitapları, 2002.

• Bir Hülya Adamının Romanı - Ahmet Hamdi Tanpınar Hazırlayan: Orhan Okay. Dergâh Yay., 2010.

*

DERLEME: Aycan AYTORE

Kaynak: İnternet