TOZ MU, SÖZ MÜ?

 İbrahim TIĞ

*

"BEYAZ GİYME"

Güzel bir Bolu türküsü var: Beyaz giyme toz/söz olur, diye. Türküyü Emin Aldemir, Ahmet Sevinç’ten derlemiş.

Söz konusu türkünün; “Beyaz giyme toz olur” dizesi tartışmalı. TRT Türk Halk Müziği sanatçısı, araştırmacı-yazar Dr. Halil Atılgan bu dizenin, “Beyaz giyme söz olur” şeklinde olması gerektiğini söylüyor programında. Gerekçe olarak da, beyazın toz olmayacağını, türküdeki “beyaz” sözcüğünün de iffet, namus olarak düşünülmesini gösteriyor.

Üşenmedim, Youtube kanalında bu türküyü okuyan 30’un üzerinde sanatçıyı dinledim.

Büyük üstatlardan; Nezahat Bayram, Saniye Can, Muzaffer Akgün (hanımefendiler), Cengiz Özkan, Kubat ve Zara bu dizeyi “Beyaz giyme toz olur” şeklinde, Orhan Hakalmaz, Hüseyin Turan, Erol Parlak da “söz” olur diye okuyor.

Yalnız, Dr. Atılgan’ın bu tezini destekleyen bir Antakya türküsü daha var. Sıdıka Şerbetçi’nin kaynaklık ettiği, Ankara Devlet Konservatuvarı tarafından derlenen bu türkünün de bir dizesi şöyle:

“Beyaz urba giysem üstüm aman kirlenir

El oğluyla gezsem ismim amman söylenir”

Not: Giyme sözcüğü Bolu yöresinde “geyme” şeklindedir.

DEVREK’TE KADIN ADLARI…

Devrek’te, özellikle de köylerinde bazı bayan adlarının ilginç kısaltmaları vardır. Hanife’ye “Henük”, Habibe’ye “Hebük” ya da “Hebiş”, Tenzile’ye “Tenzük”, Nazmiye’ye “Nazmük” ve Nebiye’ye de “Nebük” şeklinde hitap edilir, seslenilir.

‑Â Hebüksığırları koğdun mu?

-Nazmü(k-ğ)’ü Çantılar’a veriyalamış.

-Geliya gidiya Nebük kızına ekleşiyala.

-Â Hebiş eyileştin mi gııı?

“Eygen” de va abanın…

TEK TIRNAK İŞARETİ (‘ ‘)

Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır.

-Edebiyat öğretmeni Elif Ünal Yağcı, “Şiirler içinde ‘Fahriye Abla’ gibisi var mı?” dedi ve Ahmet Muhip Dıranas’ın bu güzel şiirini okumaya başladı.