TOLSTOY; Edebiyat Tarihinin En Mutsuz Yazarı

Lev Nikolayeviç Tolstoy

(Rusça: Лев Николаевич Толстой;

(9 Eylül 1828 - 20 Kasım 1910),

Rus yazar ve askerdir.

Tüm zamanların en büyük ve en etkili yazarlarından biri olarak kabul edilir. 1902'den 1906'ya kadar her yıl Nobel Edebiyat Ödülü'ne ve 1901, 1902 ve 1909 yıllarında Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterildi. Tolstoy'un hiçbir zaman Nobel Ödülü kazanmaması, büyük bir tartışma konusudur.

Aristokrat bir ailede doğan Tolstoy, yirmili yaşlarında, yarı otobiyografik üçlemesi Çocukluk, Oğlanlık ve Gençlik (1852-1856) ile Kırım Savaşı'ndaki deneyimlerine dayanan Sivastopol Serisi (1855) sayesinde ün kazandı. Tolstoy’un Savaş ve Barış (1869) ve Anna Karenina (1878) romanları,[8] genellikle gerçekçi edebiyatın zirvesi ve tüm zamanların en büyük romanlarından ikisi olarak gösterilir.[ Eserleri arasında Çömlek Alyoşa (1905) ve Balodan Sonra (1911) gibi kısa öyküler ile Aile Mutluluğu (1859), İvan İlyiç’in Ölümü (1886) ve Hacı Murat (1912) gibi uzun hikâyeler yer alır. Ayrıca felsefi, ahlaki ve dini temalar üzerine piyesler ve denemeler de yazdı.

1870’lerde Tolstoy, derin bir ahlaki kriz yaşadı ve bunu, kendi ifadesiyle, aynı derecede derin bir ruhani uyanış izledi. Bu süreci, kurgusal olmayan eseri İtiraflarım (1882) adlı kitabında anlattı. İsa’nın etik öğretilerini, özellikle Dağdaki Vaaz'ı kelimesi kelimesine yorumlaması, onun ateşli bir Hristiyan anarşisti ve pasifist olmasına yol açtı. Tanrının Egemenliği İçinizdedir (1894) gibi eserlerinde dile getirdiği şiddet içermeyen direniş fikirleri, 20. yüzyılın önemli isimlerinden Mahatma Gandi,[9] Martin Luther King Jr.,[10] James Bevel ve Ludwig Wittgenstein üzerinde derin bir etki bıraktı.[11] Ayrıca, Henry George'un ekonomi felsefesi olan Georgizm'in savunucusu oldu ve bunu özellikle Diriliş (1899) adlı romanında yazılarına dâhil etti.

Genç Tolstoy1848

Hayatı

Tolstoy, zengin bir ailenin çocuğu olarak Rusya'nın Tula şehrindeki Yasnaya Polyana adlı bir konakta doğdu. Napolyon'un Rusya seferi gazisi Kont Nikolai Ilyich Tolstoy'un (1794-1837) ve Prenses Mariya Tolstaya'nın (doğumdaki soyadı Volkonskaya; 1790-1830) beş çocuğundan dördüncüsüydü. Kendisi iki yaşındayken annesi, dokuz yaşındayken de babası öldü.[12] Tolstoy ve kardeşleri akrabalar tarafından büyütüldü.[13] 1844'te Kazan Üniversitesi'nde hukuk ve doğu dilleri okumaya başladı ve burada öğretmenler onu "öğrenmekten aciz ve isteksiz" olarak tanımladılar.[12] Tolstoy, eğitiminin ortasında üniversiteden ayrıldı,[12] Yasnaya Polyana'ya dönen Tolstoy, yoksul köylülerin arasına katıldı. Ardından Moskova, Tula ve Saint Petersburg'da çok zaman geçirerek rahat bir yaşam tarzı sürdü.[13]

Çocukluğundan beri gerçekleri incelemeye karşı büyük bir ilgisi vardı. Fransızcasını ilerletmiş, Voltaire'i ve Jean-Jacques Rousseau'yu okumuş, bu iki yazarın kuvvetli etkisinde kalmıştı. Bu dönemde yazmaya başladı[12] ve 1852'de yayımlanan ilk romanı Çocukluk, kendi gençliğinin hayali bir anlatımıdır.[13] 1851'de ağır kumar borçları çıktıktan sonra ağabeyi ile birlikte Kafkasya'ya giderek orduya katıldı. Kafkas halkının yoksulluk dolu hayatlarını ele aldığı izlenimlerle ilk gerçekçi hikâyelerini yazdı.

Tolstoy, Kırım Savaşı sırasında genç bir topçu subayı olarak görev yaptı ve Çernaya Savaşı da dahil olmak üzere 1854-55'te[14] 11 aylık Sivastopol Kuşatması (1854-1855) sırasında Sivastopol'daydı. Savaş sırasında cesareti takdir gördü ve teğmenliğe terfi etti.[14] Savaşta ölenlerin sayısı Tolstoy'u dehşete düşürdü[12] ve Kırım Savaşı'nın bitiminden sonra ordudan ayrıldı.[13]

Ordudaki deneyimi ve 1857 ile 1860-61'de Avrupa'yı dolaştığı iki gezi, Tolstoy'u ahlaksız ve ayrıcalıklı bir toplum yazarından şiddet içermeyen ve ruhani bir anarşiste dönüştürdü. Aynı yolu izleyenler, Aleksandr Herzen, Mihail Bakunin ve Pyotr Kropotkin'di. 1857'deki ziyareti sırasında Tolstoy, Paris'te halka açık bir infaza tanık oldu; bu, hayatının geri kalanına damgasını vuran travmatik bir deneyimdi. Tolstoy, arkadaşı Vasily Botkin'e yazdığı bir mektupta şöyle yazdı: "Gerçek şu ki, Devlet yalnızca sömürmek için değil, her şeyden önce vatandaşlarını yozlaştırmak için tasarlanmış bir komplodur ... Bundan böyle, hiçbir yerde hiçbir hükümete hizmet etmeyeceğim."[15] Tolstoy'un şiddet karşıtlığı veya ahimsa kavramı, Tirukkural'ın Almanca versiyonunu okuduğunda desteklendi.[16][17] Daha sonra, genç Gandi onun tavsiyesini almak için onunla yazıştığında, A Letter to a Hindu adlı eseriyle Mahatma Gandi'ye kavramı aşıladı.[17][18][19]

Petersburg'a gitti. Bir kısım eserlerini, oldukça sakin geçirdiği o yıllarda yazdı. Yine de içinde, aradığını bulamayan bir ruh çalkalanıyordu.

Batı Avrupa ülkelerinde uzun bir gezintiye çıktı. Almanya, Fransa ve İsviçre'de dolaştı. Bu gezilerindeki anılarını öykülerinde ölümsüzleştirmiştir. 1860-61'deki Avrupa gezisi, Victor Hugo ile tanıştığında hem siyasi hem de edebi gelişimini şekillendirdi. Tolstoy, Hugo'nun yeni biten Sefiller kitabını okudu. Hugo'nun romanında ve Tolstoy'un Savaş ve Barış romanında savaş sahnelerinin benzer çağrışımları bu etkiyi gösterir. Tolstoy'un siyaset felsefesi, Mart 1861'de Fransız anarşist Pierre-Joseph Proudhon'a yaptığı ve o zamanlar Brüksel'de takma bir adla sürgünde yaşayan ziyaretten de etkilendi. Tolstoy, Proudhon'un yakında çıkacak olan yayını La Guerre et la Paix'i (Fransızcada "Savaş ve Barış") inceledi ve daha sonra başyapıtı için bu başlığı kullandı. Tolstoy'un eğitim defterlerinde yazdığı gibi, iki adam da eğitimi tartıştı: "Proudhon'la bu konuşmayı anlatırsam bu, kişisel deneyimime göre, eğitimin ve çağımızda eğitimin ve matbaanın önemi anlayan tek kişinin o olduğunu göstermek içindir."

Lev Nikolayeviç Tolstoy 1908'de "Yasnaya Polyana"da. Bu fotoğraf, Rusya'da çekilmiş ilk renkli portre fotoğrafıdır.

Yurduna dönüşünde yine konağı Yasnaya Polyana'ya yerleşti. Asalet unvanlarından, lüksten sıkılıyordu.

Coşkuyla coşan Tolstoy, 1861'de serflikten azat edilmiş Rusya köylülerinin çocukları için 13 okul kurdu. Bu okullar, öğrenim ve eğitim bakımından yepyeni bir kurumdu. Tolstoy, 1862 tarihli "Yasnaya Polyana'daki Okul" adlı makalesinde okulların ilkelerini anlattı.[20] Kısmen Çarlık gizli polisi tarafından taciz edilmesi nedeniyle eğitim deneyleri kısa sürdü. Ancak, Alexander Sutherland Neill'in Summerhill Okulu, Yasnaya Polyana'daki[21] okulun tutarlı bir demokratik eğitim teorisinin ilk örneği olduğu haklı olarak iddia edilebilir.

Huzura kavuştuğuna kanaat getirdikten sonra, 1862 yılında evlendi.

Tolstoy evlendiğinde karısı Sophie Behrs 18 yaşındaydı ve aralarında 16 yaş fark vardı. Bu evlilik, onun düzenli bir hayat özlemini giderecekti. Bu evlilikten 13 çocukları oldu. Bu çocuklardan 3'ü bebek iken, biri 5, diğeri de henüz 7 yaşlarında iken öldü. Eserlerinden en kuvvetli iki romanı olan "Savaş ve Barış" ile "Anna Karenina"yı bu dönemde yazdı. Tolstoy'un karısı, eserlerini yazmasında en büyük yardımcısıydı. Hatta Savaş ve Barış'ın düzeltmelerini 12 kez yapıp yazmıştır.

Aradan bir süre geçince yeniden, bu sefer eskilerden daha şiddetli bir moral çöküntüsüne uğradı. Geniş halk yığınlarının, özellikle Rus köylüsünün yoksul, perişan durumu onu çok üzüyordu. Bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Kaba saba giyiniyor, giydiği her elbiseyi kendisi dikiyordu. Değişmeyen tek tarafı, bıkıp usanmadan yazmasıydı. "Kroyçer Sonat", "Efendi ile Uşak", "Karanlıkların Gücü", "İman nedir", "İnciler", "Kilise ve Devlet", "İtiraflarım" hep bu yılların ürünleridir.

Eserlerinde insanlığın çeşitli meselelerine değinen Tolstoy'un dünya ölçüsünde bir sanat ve fikir değeri vardır.[13] Kendi ülkesinin toplumsal siyasal çalkantılarını, halkının yaratılışını, yaşayışını büyük bir ustalıkla yansıtmıştır. Gerçekçi edebiyatın en büyük temsilcilerinden olduğu kadar, bir filozof ve bir eğitimci olarak da ün kazanmıştır.[13] Yukarıda sayılanların dışında "Diriliş", "Gençliğim", "Çocukluk", "Hacı Murat", "Ayaklanış", "Sergi Baba", "Tanrı Bizim İçimizdedir", "Kazaklar", "Tesadüf", "İki Süvari" gibi eserleri de vardır.[13]

Tolstoy 82 yaşındayken, 1910 yılında öldü.[13] Kış ortasında evini terk edip de hasta düştükten sonra, Astapovo'da bir tren istasyonunda zatürreden öldü. Polis, cenazesine katılmak isteyenlere ulaşımı sınırlandırmak için çalıştı, ama binlerce köylü cenazesinde sokakları doldurdular.

82 yaşında vefat eden Tolstoy birçok kez büyük sıkıntılar yaşamıştır. Marksizm'den etkilenerek oluşturduğu mülkiyet konusundaki radikal fikirleri nedeniyle bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Bu sebeple ailesiyle arası açıldı. Hristiyan anarşizmini geliştirmeye çalıştığı "Tanrının Egemenliği İçinizdedir" kitabıyla yeni bir Hristiyanlık akımı tanımlaması, Ortodoks Kilisesi tarafından aforoz edilmesine sebep oldu. Tolstoy, ömrünün son yıllarını büsbütün derbeder bir şekilde geçirdikten sonra, bir küskünlük sonucunda evini bırakıp yollara düştü. Astapovo'daki tren istasyonunda ölü olarak bulundu. Ölümüne zatürrenin sebep olduğu bilinmektedir. Hayatı boyunca yaşamın nasıl bir şey olduğunu anlamaya çalışan Tolstoy, eserlerinde bunu eksiksiz olarak yansıtmayı hedef edinmiş en büyük Rus yazarlarından birisi olarak edebiyat ve dünya tarihindeki yerini aldı.[22]

Felsefi görüşleri

Lev Tolstoy, sadece edebi eserleriyle değil, aynı zamanda ahlaki ve felsefi düşünceleriyle de derin bir etki bırakmıştır. Tolstoy, hayatının ilerleyen dönemlerinde basit yaşam, şiddetsizlik ve insan sevgisi gibi konulara odaklanmış ve bu fikirlerini eserlerine yansıtmıştır. Hristiyan anarşizmi, pasifizm ve mülkiyetsiz yaşam gibi kavramları savunmuştur. Gandhi ve Martin Luther King Jr. gibi liderler, Tolstoy’un öğretilerinden ilham almışlardır.[23]

Eserlerinin etkisi

Tolstoy’un en ünlü romanlarından biri olan Savaş ve Barış, sadece bir savaş romanı değil, aynı zamanda felsefi ve tarihi bir inceleme olarak kabul edilir. Anna Karenina ise aşk, ahlak ve toplumsal normları ele alan derin psikolojik bir anlatıdır. Tolstoy’un "Diriliş" ve "İvan İlyiç’in Ölümü" gibi eserleri, insanın içsel dönüşümünü ve ölüm karşısındaki tutumlarını sorgular.

Tolstoy’un fikirleri ve edebi tarzı, 20. yüzyıl yazarları üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Dostoyevski, Kafka ve Hemingway gibi yazarlar, onun anlatım tekniğinden ve derin karakter analizlerinden ilham almıştır.

Tolstoy ve Torunu

Kişisel yaşam

1860 yılında kardeşi Nikolay'ın ölümü Tolstoy'u etkilemiş ve onda evlenme isteği uyandırmıştır. 23 Eylül 1862'de Tolstoy, kendisinden on altı yaş küçük ve bir saray doktorunun kızı olan Sofiya Andreevna Behrs ile evlendi. Ailesi ve arkadaşları tarafından Sofya'nın Rusça kısaltması olan Sonya olarak adlandırıldı. Sekizi çocukluktan sağ kalan 13 çocukları oldu.

olstoy, evliliklerinin arifesinde, kapsamlı cinsel geçmişini ve malikanesindeki serflerden birinin ona bir oğul doğurduğu gerçeğini ayrıntılarıyla anlatan günlüklerini ona verdiğinde, evliliğe en başından beri cinsel tutku ve duygusal duyarsızlık damgasını vurmuştu. Buna rağmen, başlangıçta evlilik hayatları mutluydu ve Tolstoy'a, Sonya'nın sekreteri, editörü ve finans yöneticisi olarak görev yaptığı Savaş ve Barış ile Anna Karenina'yı yazması için çok fazla destek sağladı. Sonya, eserlerini defalarca kopyalayıp el yazısı ile yazıyordu. Tolstoy, Savaş ve Barış'ı düzenlemeye devam edecek ve yayıncıya teslim edilecekti bu yüzden son taslakların temiz olması gerekiyordu.

Ancak daha sonraki yaşamları, A. N. Wilson tarafından edebiyat tarihinin en mutsuzlarından biri olarak anlatılmıştır. Tolstoy'un inançları giderek daha radikalleştikçe karısıyla ilişkisi kötüleşti. Bu durum, Tolstoy'un daha önceki çalışmalarının telif haklarından feragat etmesi de dahil olmak üzere, miras aldığı ve kazandığı servetini reddetmeye çalıştığında belirginleşti.

Tolstoy ailesinin bazı üyeleri, 1905 Rus Devrimi ve ardından Sovyetler Birliği'nin kurulmasının ardından Rusya'yı terk etti ve Lev Tolstoy'un birçok akrabası ve torunu bugün İsveç, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşamaktadır.

Tolstoy'un oğlu Kont Lev Lvovich Tolstoy İsveç'e yerleşti ve İsveçli bir kadınla evlendi. Leo Tolstoy'un hayatta kalan son torunu Kontes Tatiana Tolstoy-Paus, 2007 yılında Tolstoy'un torunlarına ait olan İsveç'teki Herresta malikanesinde öldü. İsveçli caz şarkıcısı Viktoria Tolstoy da Leo Tolstoy'un soyundan gelir.

Büyük torunlarından biri olan Vladimir Tolstoy (1962 doğumlu), 1994'ten beri Yasnaya Polyana müzesinin müdürü ve 2012'den beri Rusya devlet başkanı'nın kültürel işler danışmanıdır. Ilya Tolstoy'un torunu Pyotr Tolstoy, tanınmış bir Rus gazeteci ve TV sunucusu ve 2016'dan beri Devlet Duma milletvekilidir. Ünlü Sovyet Slavcı Nikita Tolstoy'un (1923–1996) kızı olan kuzeni Fyokla Tolstaya (1971'de Anna Tolstaya olarak doğdu), aynı zamanda bir Rus gazeteci, TV ve radyo sunucusudur.[31]

Romanları

Lev Tolstoy, kız torunuyla Yasnaya Polyana'da

Hazin Bir Evliliğin Romanı

Çocukluk (Детство [ Detstvo ], 1852)

İlk Gençlik (Отрочество [ Otrochestvo ] 1854)

Gençlik (Юность [ Yunost' ], 1856)

Sivastopol Serisi

Kazaklar

Savaş ve Barış (Война и мир [ Voyna i mir ], 1869)

İvan İlyiç'in Ölümü (Смерть Ивана Ильича [ Smert' Ivana Il'icha ], 1886)

Anna Karenina (Анна Каренина [ Anna Karenina ], 1877)

Kroyçer Sonat

Diriliş (Воскресение [ Voskresenie ], 1899)

Hacı Murat (Хаджи-Мурат, 1912, 1917)

Sergi Baba

Efendi İle Uşağı

Kadının Ruhu

Şeytan (Дьявол 1911, 1889'da yazılmıştır)

Öyküleri

Toprak Ağasının Sabahı

Baskın

Ormanın Kesimi

Notes of a Billiard Marker

İki Süvari Subayı

Bir Karşılaşma

Tipi

Lucerne

Albert

Üç Ölüm

Aile Saadeti

Polikuska

The Decembrists

Caucasus Mahkumu

Holstomer

İnsanlar Arasında Boş Bir Konuşma

Usta ve Çırak

Köyde Şarkı Söylemek

Köyde Dört Gün

Yanlış Kupon

Oyun'dan Sonra

Erik Çekirdeği

Hayatın Anlamı

İnsan Ne İle Yaşar?

Masalları

Tolstoy, çalışma ofisinde (1908)

Fil ile Tilkiler

Masallar

Günlük ve mektupları

İlk hatıralar

İtiraflarım

Sevginin Talebi

Eğitim eserleri

Popüler Eğitim

Eğitim ve Öğretim Programları ve Danışmanlığın Tanımı

Bir Okuma Kitabı

Popüler Öğretim

Yeni Bir Okuma Kitabı

Din ve ahlâk eserleri

Doğmatik Teolojinin Eleştirisi

İncil'in Kısa Bir İzahı

The Four Gospels Unified and Translated

Church and State

Neye Güveniyorum?

Hayat

Sevgi Tanrısı ve Komşunun Biri

Timothy Bondareff

İnsanlar Niçin Sarhoş Olurlar?

On Non-Resistance

Birinci Adım (Vejetaryenlik üzerine)

Tanrı'nın Hükümdarlığı Kendi İçimizdedir

Non-Activity

The Meaning of the Refusal of Military Service

Sebep ve Din

Din ve Erdem

Hristiyanlık ve Vatanseverlik

Non-Resistance ( Ernest H. Crosby'e bir mektup)

Kutsal Kitab'ı nasıl Okumalıyız?

Kilise'nin Aldatmacası

Hristiyan Öğretisi

İntihar

Öldürmeyeceksin

Aziz Sinot'a Yanıt

Sadece Savaş

Dinde Hoşgörü

Din Nedir?

Ortodoks Rahiplerine

Bilgeleri Düşünceleri (derleme)

Tek İhtiyacımız

Büyük Günah

A Cycle of Reading (derleme)

Adam Öldürme!

Birbirinizi Sevin

Gençliğin Savunması

Şiddetin Yasası ve Sevginin Yasası

Tek Emir

Her Gün İçin (derleme)

Din Nedir

Muhammed

Sanat ve edebiyat eserleri

Sanat Nedir?

Sanat ve Sanatsal Olmayan

Shakespeare ve Drama

Dr.Alice Stockham'ın Edward Carpenter Tarafından Yazılan "Modern Bilim Cevirisi"nin Önsözü

Orloff'un Albümü

Amiel

Guy de Maupassant Hikayelerinin Serbest Çevirileri

Bernardin de St. Pierre