HAK HUKUK

MİRASÇILIK VE MİRASIN REDDİ

Semihat KARADAĞLI

*

Miras, miras bırakanın kendisinden sonra sağ olanlara bıraktığı aktif ve pasif mal varlığının tamamına denir.

Miras bırakanın malvarlığında aktif mal varlığı (menkul, gayrimenkul, şirket ortaklığı, bankalarda paralar ve her türlü maddi değeri olan varlıklar.) olduğu gibi pasif malvarlığı (borçlar) da bulunabilir.

Kimler mirasçı olur?

Yasal mirasçılar Türk Medeni Kanunu 495 maddesi ile 501 maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Mirasbırakanın birinci derece mirasçıları, onun altsoyudur. Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar.

Mirasbırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

Altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları, ana ve babasıdır. Bunlar eşit olarak mirasçıdırlar.

Mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

Bir tarafta hiç mirasçı bulunmadığı takdirde, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.

Evlilik dışında doğmuş ve soybağı, tanıma veya hakim hükmüyle kurulmuş olanlar, baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar.

Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları, büyük ana ve büyük babalarıdır. Bunlar, eşit olarak mirasçıdırlar.

Mirasbırakandan önce ölmüş olan büyük ana ve büyük babaların yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babalardan biri altsoyu bulunmaksızın mirasbırakandan önce ölmüşse, ona düşen pay aynı taraftaki mirasçılara kalır.

Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babaların ikisi de altsoyları bulunmaksızın mirasbırakandan önce ölmüşlerse, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.

Sağ kalan eş varsa, büyük ana ve büyük babalardan birinin mirasbırakandan önce ölmüş olması halinde, payı kendi çocuğuna; çocuğu yoksa o taraftaki büyük ana ve büyük babaya; bir taraftaki büyük ana ve büyük babanın her ikisinin de ölmüş olmaları halinde onların payları diğer tarafa geçer.

Miras, bir kuşağın kendinden sonraki kuşağa bıraktığı şey anlamı bulunmaktadır. Kan hısımları, sağ kalan eş, evlatlık ve devlet, mirasçılar arasında yer almaktadır. Yasal mirasçıların belirlenmesi, zümre sisteminin bir getirisi olmaktadır. Miras sahibinin varisi olmaması durumunda, tüm mallar devlete geçmektedir.

Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:

Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri," şeklinde miras payları düzenlenmiştir.

Sağ kalan eşin mal rejiminin tasfiyesi sebebiyle tazminat davası açması durumunda mahkemece belirlenecek tasfiye bedeli tereken alacak olarak mahsup edildikten sonra kalan miras mirasçılar arasında paylaştırılır. Tarafların boşanmış olmaları durumunda boşanan eş murisin mirasçılarına karşı mal rejiminin tasfiyesi davasına devam etmesine yasal bir engel bulunmamaktadır. Mal rejiminin tasfiye hususu ayrı bir yazıda inceleneceği için bu konuda kısa bir not olarak açıklanmıştır.

Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,

Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.

Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Yani evlat edinilen çocuk evlilik birliği içerisinde doğan çocuk ile aynı haklara sahip olacaktır. Aynı zamanda biyolojik anne ve babasından da miras hakkı devam edecektir.

Evlat edinen ve hısımları, evlatlığa mirasçı olmazlar.

Mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirası Devlete geçer.

VERASET İLAMI VEYA MİRASÇILIK BELGESİ

Murisin ölüm kaydının işlenmesinden sonra mirasçılardan herhangi birisi murise ait veraset ilamını almak üzere bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesine veya Notere başvurabilir. Sulh Hukuk mahkemesinden alınan belgeye “Veraset ilamı”, Noterden alınan belgeye ise “Mirasçılık belgesi” denilmektedir. Bu belgeler miras bırakanın mirasçılarını ve miras paylarını gösteren belgedir. Mirasçılardan birisinin çıkardığı veraset ilamına ve mirasçılık belgesine murisin yasal mirasçıları kendi e devletleri üzerinden ulaşabilirler.

MİRASIN REDDİ

4721 sayılı Türk medeni Kanunun 605 maddesinde “Yasal ve atanmış mirasçılar mirası reddedebilirler.” denilmektedir.

4721 sayılı Türk Medeni kanunun 606 maddesinde “Miras, üç ay içinde reddolunabilir. Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe miras bırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için miras bırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar.” denilmektedir.

Murisin vefatından sonra üç y içerisinde mirasın reddi kayıtsız şartsız rettir. Dava murisin son ikametgahının olduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinde açılır. Bu davalar maktu harca tabidir. Çoğunlukla evrak üzerinde karar verilmektedir.

Üç aylık süre geçmiş olsa dahi mirasçı, miras bırakanın vefatını herhangi bir sebeple yeni öğrenmiş olursa, vefat üzerinden ne kadar uzun süre geçerse geçsin bu süre öğrendiği tarihte başlar. Örnek verecek olursak bazen anne baba boşanma sonrasında yıllarca birbirleri ile çocuklarla irtibat kurmadığı zamanlar olabiliyor. Bu durumda vefattan haberdar olmayan çocuklar torunlar öğrenme tarihi bazen resmi bir dairede işlem yaparken tesadüfen olabiliyor. Bu durumda öğrenme tarihinden itibaren üç aylık süre içerisinde mirasın reddi davası açılabilir.

MİRAS BORCA BATIK İSE

Murisin terekesinde (Yani aktif pasif mal varlığının tamamı) bulunan borçlar mal varlığından çok ise bu durumda borca batık olan terekenin reddi süreye tabi olmaksızın her zaman yapılması mümkündür. Ancak murisin mal varlığının kısmen dahi kabul edildiği durumlarda mirasın reddi mümkün değildir.

MİRASI RET HALİNDE DUL YETİM MAAŞI

Mirası ret eden eş veya çocukların murisin emekli maaşının kendilerine bağlanması için müracaat etmelerinde bir engel bulunmamaktadır. Mirası ret eden eş kendisi ve küçük çocukları için miras bırakandan dul yetim maaşı bağlanması için müracaat edebilir. Bu talebi mirası kabul anlamına gelmez.

Eski nüfus kayıtlarının elle tutulması, bazı yerlerde kayıtların yanması veya muhacir ve mübadil olarak gelenlerin farklı tarihlerde gelmesi sebebiyle aralarında irtibat kurulamadığı durumlarda nüfus kayıtlarının düzeltilmesi için açılacak davalar ile bu kayıtların düzeltilmesi mümkündür.

Artık günümüzde çoğu bilgiye murisin TC kimlik numarası ile ulaşmak mümkün olmakla birlikte halen tapu kayıtlarında güncelenmeyen bir çok kayıt bulunmaktadır. Bu nedenle tapu kayıtlarınızın bilgilerinin doğru olup olmadığını kontrol ediniz. Yine wep tapu kaydında size ait bilgileri doğru kayıt ediniz. Tanımadığınız kişilerin bilgilerini kayıt etmeyiniz.

Hepinize sağlıklı ve güzel günler diliyorum. 21.10.2023

Av Semihat Karadağlı