Trabzon'un Kadim Yapıları

Nyssalı Aziz Gregory, Trabzon

• 
  

ASİYE A. YAZICI

• 
  

  -Kilise, Kalepark'ın batısında Kemerkaya mahallesinde,

   o zamanki denizin hemen kıyısında gösterişli bir yapıydı.

   Daha batısında yer alan taş yapı ,

   uzun yıllar öğretmen okulu olarak hizmet vermiş,

  şimdi Kanuni Lisesi olarak kullanılan binadır-

Nyssa'lı Aziz Gregory, Pontus şehri Trabzon'da bulunan bir kiliseydi. Kilise, Kapadokya'da bulunan Nyssa'dan (bugünkü Nevşehir) bir Hıristiyan piskopos ve aziz olan Aziz Gregory'ye (c. 330-395) adanmıştır.

-1750 Yılında- yapılan bir tasvirde kilisenin yeri gösterilmekte-

Orijinal manastırın, Trabzon İmparatoru II. İoannis (1280-1297) eşi Eudokia Comnene Palaiologina tarafından yaptırıldığına inanılıyor. Tapınağın duvarlarında İmparatoriçe ve İmparator'u tasvir eden güzel yazıtlar vardı. 1665'ten sonra Aziz Philip'in camiye dönüştürülmesinin ardından Aziz Gregory, Trabzon şehrinin katedrali oldu.

1750'lerin sonlarında kiliseyi ziyaret eden Gürcü gezgin Timote Gabaşvili, yazılarında kiliseden söz eder.

1815'te son İmereti Kralı II. Solomon buraya gömüldü.

-ıı.Solomon 'un mezarı ve kilise-

-II. Solomon (Gürcüce: სოლომონ II) (1772 – 7 Şubat 1815) Bagrationi Hanedanı'ndan, 1789'dan 1790'a ve 1792'den 1810'da Çarlık Rusya hükûmeti tarafından tahttan indirilene kadar İmereti'nin (batı Gürcistan) son kralıdır.-

1850'de George Finlay kiliseyi şu sözlerle tanımladı: "Metropolit kilisesi, piskoposluk konutu ile aynı avlu içinde küçük bir binadır." Ayrıca kilisenin kuzey ve güney revakları olduğundan bahsetmiştir.

Trabzon Metropoliti Constantius (1830-79), uzun saltanatı sırasında birçok ortaçağ anıtının yeniden inşasından sorumluydu. 1863'te en iddialı projesi olan Nyssa'lı Aziz Gregory'yi yeniden inşa etmeye başladı. Aynı yıl, Aziz Gregory kilisesi yıkılmış ve yerine üç Pontus apsisi, bir çan kulesi ve kubbesi olarak on altıgen bir tamburdan oluşan büyük bir kilise inşa edilmiştir.

1863 yılında, kilisenin çan kulesine saat eklenmesiyle bir saat kulesi oluşmuştur. Kule de kiliseyle birlikte 1940'lı yıllarda yıkılmıştır.

Kilise, 1945 yılında Trabzon Belediye Meclisinin aldığı kararla yerine gazino binası yapılmak üzere yıkılmıştır. 1948 yılında açılan gazino bir süre Şehir Kulübü olarak kullanılmış ve daha sonra bu bina da 1963 tarihinde yıkılmıştı

-Kilise, yanında eski Rum Koleji, sonrasında Erkek Öğretmen Okulu olan bina.-