ŞAFAK TÜRKÜSÜ

1
 Beni burada arama anne
 Kapıda adımı sorma
 Saçlarına yıldız düşmüş
 Koparma anne
 Ağlama

Kaç zamandır yüzüm tıraşlı
 Gözlerim şafak bekledim
 Uzarken ellerim
 Kulağım kirişte
 Ölümü özledim anne
 Yaşamak isterken delice

2
 Bugün görüş günü
 Günlerden salı
 Islak
 Sarı bir yağmur
 Ülkemin neresine bakarsa ay
 Orada yitik bir anne ağlıyor
 Sen aralıyorsun yağmuru
 Acıdan sırılsıklam alnına siper edip elini
 Sonra bir umut koşuyorsun
 Yüreğin avcunda
 ısırırken
 çırpıntı gözlerini
 (ah verebilseydim keşke)
 yüreği avcunda koşan
 her bir anneye
 tepeden tırnağa oğula
 ve kıza kesmiş
 bir ülkeyi armağan
 koşma anne
 birdenbire batacak olan
 düş denizinde yarattığın umut sandalıdır
 oysa benim için gece
 ışık hızıyla koşan
 kısa ve soğuk bir zamandır
 bu yüzden boğuk seslerle geldiler bir şafak
 uykusuz
 yorgun
 ve korkak

3
 sanırım baytardı
 yüreğimin depreminde rihter ölçeği çatlarken
 ölebilir raporu veren beyaz önlüklü doktor
 boşver hipokrat amca
 üzülme ne olur
 sen de anne
 sen de üzülme
 hücremin dört bir köşesinde el ayak izlerimi
 ciğerlerimde yırtılan bir çığlıkla hazır beklediğim
 ve korkunç bir sabırla birbirine eklediğim
 korkak kahraman gecelerimi
 düşlerimle sınırsız
 diretmişliğimle genç
 şaşkınlığımla çocuk devrederken sıradakine
 usulca açılıverdi
 yanağımda tomurcuk

pir sultan’ı düşün anne
 şeyh bedrettin’i
 börklüce’yi
 torlak kemal’i düşün anne
 hala kanaması nedendir faşizmin göğsünde
 utangaçlığı bile vuramadan yanaklarına yasının
 on sekizinde ölümüne pervasız yürüyen
 ince bilekli çıplak ayaklı tanya’nın
 deniz’i düşün anne
 her mayıs şafağında uzun
 uzun döverken darağaçlarını
 ve o şafaktan doğma
 on bir yaşını çiğneyip yürüyen çocukları
 insanları düşün anne
 düşün ki yüreğin sallansın
 düşün ki o an
 güneşli güzel günlere inanan
 mutlu bir yusufçuk havalansın

4
 sıcak omuzlar değerken omzuma
 buz üstünde yürüdüm yıllar boyu
 bayraklar ve türkülerle
 kopunca memelerinden o mükemmel yaşama

kurşunlar sıktılar alnıma
 açık alanlarda ağır
 kartalların konup kalktığı
 yalçın kayalardan biriydim
 ölüp dirildim yeniden
 güneşli güneşsiz akşamlarda

mutlu yarınlar adına
 özgürlük adına ekmek adına
 üstüne vardım kuyruğu kanlı itlerin
 dirilip dönmesin diye hiroşimalar
 tahtadan atların boynuna çıplak
 ölümlerle yatmasın diye çocuklar
 aç gözlerle bakmasın diye çocuklar
 kardeşlik adına
 havadaki kuş denizdeki balık adına
 yürüdüm yıllar boyu

dönüp bakmadım arkama
 ıraktı gözlerim çok ırak
 izim kalır mı bilmem yürüdüğüm yolda
 kalsa da silinir gider
 yalnızca bir ağıt gibi çakılır
 ardımca gelenlere gözlerimi yaktığım yer

5
 tören adımlarıyla ölmek
 ne garip şey anne
 kanlı karanlık bir oyunda baş oyuncuyum
 bütün gözler üstümde

sürüyor gecenin karnında şafağa bakan oyun
 masa üstünde üşüyen bir sigara
 yanında küçücük bir cam bardak
 içinde rengi bu gecenin
 cılız titrek bir kibrit
 kağıt kalem
 sandalye
 geride flu
 yağlı
 büküm büküm bir ip
 ve çingene kuralına uygun
 değişmez dekoru mudur
 idam mahkumunun

6
 kırılacak cammışım gibi davranıyorlar
 yüzlerinde zoraki çatılmış bir hüzün
 oysa birazdan boynumu kıracaklar
 pul pul dökülecek yaz siyasi eylül’ün

ben ölümü asıl az ötede titreyen
 çingenenin kara killi ellerinde gördüm
 anladım ki küllenen sigaradır
 soğuyan bir bardak çaydır benim ömrüm

yani benim güzel annem
 alacaşafağında ülkemin
 yıldız uçurmak varken
 oturup yıldızlar içinde
 kendi buruk kanımı içtim

7
 ne garip duygu şu ölmek
 öptüğüm kızlar geliyor aklıma
 bir açıklaması vardır elbet
 giderken darağacına

8
 geride
 masa üstünde boynu bükük kaldı kağıt kalem
 bağışla beni güzel annem
 oğul tadında bir mektup yazamadım diye kızma bana
 elleri değsin istemedim
 gözleri değsin istemedim
 ağlayıp koklayacaktın
 belki bir ömür taşıyacaktın koynunda

usul adımlarla yürüdüm ömrümü
 karşımda kurum kurumlaşan darağacı
 (tarlakuşu korkmaz ki korkuluktan
 ökse de olsa dört bir yanı)
 birdenbire acıdı boynum
 gelecekler var birbiri ardınca genç
 yakışıklı

ne olur işçi kadınım
 az yumuşak dik
 şu kefenin yakasını

9
 yaşamak ağrısı asıldı boynuma
 oysa türkü tadında yaşamak isterdim
 çiçekleri kokmak ırmakları akmak
 yaz boyu çobanaldatanlara aldanmak
 su başlarında aylak sektirmek kavalımı
 sonra bir çocuğun afacan bacaklarında
 anavarca kayalıklarına tırmanmak isterdim
 o güzel günleri görenler arasında
 bir soluk ben de yaşamak isterdim
 bir de luvr müzesinde seyretmek gizliden
 öperken siya-u jakond’u tebessümünden
 işte o an saçlarından yakalamak dolunayı
 bir de yirmi beş kilometreden görebilmek
 nazım’ın gözleriyle pırıl pırıl moskova’yı

ölmek ne garip şey anne
 bayram kartlarının tutsaklığından aşırıp bayramı
 sedef kakmalı bir kutu içinde
 vermek isterdim çocukların ellerine
 sonra
 sonra benim güzel annem
 damdan düşer gibi
 vurulmak isterdim bir kıza

10
 künyemi okudular
 suçumuz malum

gecenin kıyısında durmuşum
 kefenin cebi yok
 koynuma yıldız doldurmuşum
 koşun çocuklar çocuklar koşun
 sabah üstüme
 üstüme geliyor
 yanlış mı duydum yoksa
 erkenci bir horoz mu ötüyor
 keskin bir acı bilenmiş
 git gide yaklaşıyor sonum

iri sözlerim yoktu söyleyecek
 usulca baktım yüzlerine
 bin yıllık iskeletleri çatırdayarak
 göçtü ayaklarının dibine

korkutamadılar beni anne
 avlunun ortasında çatık bir kaş gibi duran
 darağacı
 bir zaman rüzgarda
 saçını tarayan telli kavak değil mi
 boynumdaki kemendi bir öğle sonu bükerken o kız
 sarı sıcak sevdasını düşünmedi mi
 söyle anne
 o çingene
 bir çiçek bahçesi kadar sıcak sokağımızdan
 bağıra çağıra geçen bohçacı kadını
 sevmedi mi çılgınca

11
 kurulmuş tuzaklar yok artık yolumda
 işkenceler zindanlar hücreler
 savunmak yok mutlu tok bir yaşamı
 açlık grevlerinde beynimi bir sıçan gibi kemiren
 mideme karşı
 kısacası
 bir çiçeği düşünürken ürpermek yok
 gülmek umut etmek özlemek
 ya da mektup beklemek
 gözleri yatırıp ıraklara

ölmek ne garip şey anne
 artık duvarları kanatırcasına tırnağımla
 şaşkın umutlu şiirler yazamayacağım
 mutlak bir inançla gözlerimi tavana çakamayacağım
 baba olamayacağım örneğin
 toprak olmak ne garip şey anne
 ceplerimde el yerine balyoz taşırken
 korkunç bir merakla beklerken kurtuluş haberlerini
 ve yüreğimin ırmakları taştı
 taşacakken
 ölmek ne garip şey anne

uçurumlar ki sende büyür
 dağdır ki sende göçer
 ben yaprak derim çiçek derim
 çam diplerinde açmış kanatlarını kozalak derim
 gül yanaklı çocuğa benzer
 yine de
 oğlunu yitirmek kim bilir
 ne garip şey anne

12
 beni burada arama anne
 kapıda adımı sorma
 saçlarına yıldız düşmüş
 koparma anne
 ağlama
 kırıldıysa düş evinin kapısı
 bütün kırık kapıların çağrılışıyım
 kızların yanaklarında çukurlaşan
 biten başlayan aşkların ortasındayım
 her kavgada ölen benim
 bayrak tutan çarpışan
 her kadın toprağı tırnaklayarak doğurur beni
 özlem benim kavga benim aşk benim
 bekle beni anne
 bir sabah çıkagelirim

bir sabah anne bir sabah
 acını süpürmek için açtığında kapını
 umarım kurtuluş haberleriyle dönmüş olur
 çam ve kekik kokuları içinde acı yüzlü çocuklar
 o zaman nasıl indirilmişlerse şen şakrak
 öylece kalkar uykudan şalterler
 dişleyip tükürmeden sigaralarını
 türkü tadında giyinirken işçiler

bir sabah anne bir sabah
 acını süpürmek için açtığında kapını
 adı başka sesi başka nice yaşıtım
 koynunda çiçekler
 çiçekler içinde bir ülke getirirler
 başlarını koymak için yorgun dizine
 sen hazır tut dizini anne
 o mükemmel güne

***

Nevzat Çelik'in aynı isimli bir şiir kitabı da bulunan şiiridir. Kitap 1984 yılında Akademi Kitabevi Başarı Ödülünü kazanmıştır. Şafak Türküsü isimli şiirini, şair Metris Cezaevindeyken yazmaya başlamış ve şiir yine o cezaevinde tutukluyken tanınmıştır. Bu şiir kitabı basıldıktan iki hafta sonra sansürlü olmasına rağmen en çok satanlar listesine girmiştir.

Nevzat Çelik bu şiirini Bayrampaşa Cezaevi'nde tamamlandığını söyler:

"Yaklaşık iki buçuk yıl boyunca, biz o hücre tipi cezaevinde, üç kişilik ve tek kişilik hücrelerde 2.5 yıl boyunca havalandırmaya çıkamadan yaşamak zorunda kalmıştık. Şafak Türküsü, 83’te Metris’te esas olarak yazıldı, ama tamamlanma süreci şeydir. Bayrampaşa Özel Tip Cezaevi’dir.[

Şiirin tamamı 280 dizeden oluşmaktadır. Bir idam mahkûmunun annesi ile vedalaşması teması üzerinde yoğunlaşır. 12 Eylül Darbesi'nden sonra yaşanan tutuklamalar sonucu birçok kişiyle beraber Nevzat Çelik de idam cezasına çarptırılmıştır. Kendisinin ifadesine göre çok yakınlarının, tanıdığı insanların idamlarının yaşandığı bir ortamda, bunun verdiği psikolojiyle yazılmıştır.

"...Ama bunu kavramsal bir süreç içerisinde yerini anlatabilmek, duyurabilmek için ya bu saiktir bana elbette Şafak Türküsü’nü esin olmak bana yazdıran. Bunu bir başkaldırı olarak düşünmemiz lazım, çünkü şiirin bütününe baktığın zaman orada asla yılmayan, pes etmeyen ve gelecek güzel günleri isteyen güzel gündüzünde sömürülmeyen, gecesinde aç yatılmayan bir dünya ve özgürlüğü isteyen insanların ortak dramını yakalayan bir şeydir..."

1960'ta Boyabat'ta doğan Nevzat Çelik, 1965'te ailesiyle birlikte İstanbul'a geldi. Mart 1980 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksek Okulu Grafik bölümü birinci sınıfta okurken tutuklandı. Dev-Sol davasından idam istemiyle yargılandı.

1984'te Şafak Türküsü adlı şiir dosyası Akademi Kitabevi Şiir Ödülü birincilik ödülünü alarak kitaplaştı.

Ekleyen: Nurten B. AKSOY